Vodafone’s verhuisperikelen
Wat doe je als je baas verhuist?

Vodafone opent een tweede hoofdkantoor in Amsterdam. Driehonderd banen verhuizen van Maastricht naar Amsterdam. Tweehonderd mensen verhuizen niet mee. ‘In feite vroegen ze me om mijn gezin en mijn leven hier op te pakken voor een functie die ik al zes jaar heb.’

Ze hadden geen idee. De senior managers van Vodafone hadden die tiende oktober 2007 eigenlijk een trainingsdag in Kerkrade. Maar die werd op het laatste moment afgeblazen: of ze zich in plaats daarvan om negen uur wilden melden in Kasteel Vaeshartelt, net buiten Maastricht, voor een update van de bedrijfsstrategie. Daar ligt ceo Guy Laurence met een paar Powerpoint-slides de plannen toe. Niets schokkends. Totdat hij zegt dat het bedrijf met de huidige inspanningen alleen, de nieuwe doelstellingen niet haalt. Daar is volgens de directie meer voor nodig: een verhuizing van Maastricht naar Amsterdam.

Muisstil en wit weggetrokken luisteren de managers, van wie een groot percentage al sinds de start van het telecommunicatiebedrijf -­ twaalf en half jaar geleden -­ in dienst is, naar Laurence’s argumenten. Hoe belangrijk het is om dichtbij klanten, partners en belanghebbenden te zitten, en hoeveel makkelijker het wordt om vanuit Amsterdam nieuw talent aan te trekken, vooral mensen voor de online marketing en sales ­- die zo moeilijk te porren zijn voor Zuid-Limburg. En het gaat niet om heel Vodafone, zegt Laurence, in Amsterdam komt in feite een tweede hoofdkantoor. En van de 2800 banen, verhuizen er slechts 315. Het betreft vooral commerciële functies. Laurence en nog zes directieleden gaan ook mee.

Als de ceo uitgesproken is, dringen de gevolgen van het nieuws langzaam door bij de aanwezigen. Om wiens functies gaat het? Per wanneer speelt dit? Wat als je niet mee wilt? De directie heeft nog geen antwoorden; over zes weken zal bekend worden welke banen naar Amsterdam gaan. Alleen de verhuisdatum staat vast: 1 september 2008.

Radomir Willé (37), productmanager enterprise marketing, had 1 september dit jaar zijn tienjarig Vodafone-jubileum kunnen vieren. Nu hoopt hij voor die tijd elders een baan te vinden. Op 13 december vorig jaar viel bij hem -­ net als bij alle andere collega’s -­ het oordeel op de mat: zijn functie gaat naar Amsterdam. Willé kreeg zes weken de tijd om te beslissen: verkassen of een nieuwe baan zoeken. ‘In feite vroegen ze me om mijn gezin en mijn leven hier op te pakken voor een functie die ik al zes jaar heb. Dan geef ik alles op, maar mijn werk blijft hetzelfde; dat is geen uitdaging.’

Als Willé net in dienst was gekomen, of als Amsterdam een promotie was geweest, had hij een verhuizing misschien wel overwogen, maar nu niet. Willé’s vrouw werkt ook in Limburg en hun tweejarig zoontje -­ waar zijn ouders en schoonouders regelmatig op passen -­ laten ze liever hier dan in de Randstad opgroeien. Na de eerste schrik ziet Willé de verhuizing inmiddels als het zetje dat hij nodig had om een nieuwe stap te zetten. ‘Tien jaar bij Vodafone is een mooie tijd, nu wil ik wel iets anders.’ Hij zoekt een baan binnen een straal van een uur reistijd van zijn huis. ‘Lukt dat niet, dan breid ik mijn zoekveld misschien wel uit naar steden als Brussel, Leuven of Aken, maar liever niet.’ Willé, die zowel elektrotechniek als bedrijfskunde heeft gestudeerd, schat zijn kansen op een baan redelijk in. ‘En ik ben natuurlijk niet als productmanager geboren, dus ik kijk ook naar andere functies.’ Hij oriënteert zich nu op zowel ict- en marketingfuncties, maar consultancy zou ook een optie zijn: ‘Ik zie op allerlei vlakken interessante mogelijkheden.’

Willé is niet de enige honkvaste Vodafoner: als in februari de balans wordt opgemaakt, blijken tweehonderd van de 315 werknemers niet mee te willen naar Amsterdam.

Paul Smit
‘De toekomst vind je hier’ staat op een bordje bij de vitrine met de nieuwste modellen mobiele telefoons op het Vodafone-hoofdkantoor. Niet voor Jules Nijst (49). Zijn loopbaan bij Vodafone houdt per 1 september op. Dit is de tweede keer dat de ‘segment marketingmanager prepaid’ met een bedrijfsverhuizing te maken krijgt. Als in 2006 zijn toenmalige baan bij Philips naar Hongkong wordt verplaatst, blijft hij achter en solliciteert bij Vodafone. Na het nieuws van tien oktober zegt hij meteen tegen zijn vrouw: ‘We gaan naar Amsterdam. En wij gaan niet mee.’ Nijsts vrouw is zelfstandig hr-adviseur en heeft een vaste klantenkring in de regio; voor haar was verhuizen geen optie. En Nijst liep bovendien zelf ook al enige tijd met een plan rond: wijnboer worden. ‘Onder de blote hemel werken in plaats van onder een systeemplafond.’ Inmiddels heeft hij zich aangesloten bij een wijngaard vlakbij het dorpje Ulestraten, op zo’n vijf kilometer ten Noordoosten van Maastricht. Daar maakt hij binnenkort voortaan niet alleen zijn handen vuil, maar neemt hij ook de marketing en verkoop van de wijn voor zijn rekening: ‘Juist die veelzijdigheid van een eigen onderneming trekt me aan: je bent eigenlijk nooit uitgeleerd.’ De marketeer volgt naast zijn werk al twee jaar cursussen en brengt vakanties door op wijngaarden. Ook zonder de verhuizing had hij deze stap wel genomen, maar dan waarschijnlijk pas veel later. ‘Nu gaan in april de stokken de grond in.’

Niet alle Vodafoners nemen de gedwongen verhuizing zo lakoniek op als Willé en Nijst. ‘Drie tissuedozen zijn ervoor nodig geweest om mijn tranen te deppen. Ik heb echt gerouwd’, schrijft Sarah van Dee op de site www.ikgameenaaramsterdam.nl, waar medewerkers alvast kunnen kennismaken met Amsterdam en hun verhuisperikelen kunnen delen. Van Dee schrijft hoe ze na ruim vijf jaar op en neer reizen tussen Amsterdam en Maastricht twee maanden eerder definitief voor haar grote liefde en Vodafone in Maastricht had gekozen. ‘Maar na 2 maanden werd dit alles uit mijn handen getrokken. Het weekend voor de einddatum hebben we de knoop doorgehakt: wij blijven hier.’ Inmiddels lijkt ze de voordelen van het Limburgse leven te hebben omhelst en wenst ze haar vertrekkende collega’s het beste toe: ‘Wij gaan lekker picknicken in de heuvels. Jullie op Zandvoort, waar je na drie uur file en 20 euro in de parkeervreter, de zweetlucht van je buurman ruikt en zijn zonnebrand in je broodje proeft.’

Uit cijfers van het Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek (AGO) blijkt dat gemiddelde 46 procent van hbo’rs en 59 procent van de academici bereid is te verhuizen voor een baan. Dat percentage is aanzienlijk hoger bij nieuwkomers op de arbeidsmarkt en neemt af met het aantal jaren werkervaring. Zo is nog zeventig procent van startende hbo’rs en 81 procent van startende academici bereid te verhuizen, maar is dat na vijf jaar werken nog slechts 44 en 59 procent. ‘De gemiddelde medewerker bij Vodafone is al een jaar of acht in dienst, is midden dertig, heeft een werkende partner en is sterk gehecht aan de streek’, zegt Vodafone’s human resources-directeur Paul Smits. Dat de verhuisbereidheid bij zijn werknemers zo laag is, verbaast hem dan ook niet. Daarbij speelt volgens hem ook mee dat het leven in de Randstad minder comfortabeler is dan in Limburg: ‘De huizenprijzen zij hier lager en er zijn veel minder files.’ In de maanden voorafgaand aan de bekendmaking, gokte Smit nog op vierenveertig procent meeverhuizers, de rest van zijn collega’s zette lager in. ‘Daarom wilde we na 10 oktober zo snel mogelijk duidelijkheid geven’, zegt Smits: over de betrokken functies, de kantoorlocatie, maar ook over het sociaal plan. Zodat in de kerstperiode met de achterban overlegd kon worden.’

Vodafone biedt een financiële regeling en hulp bij het zoeken van een nieuwe baan. Werknemers die niet mee willen raken wel hun baan kwijt, maar niet hun recht op een ww-uitkering. Voor ieder gewerkt dienstjaar tot en met 1 september krijgen zij een bruto maandsalaris uitgekeerd, vermenigvuldigd met een correctiefactor: de uiteindelijke vergoeding ligt iets hoger dan de standaard ‘kantonrechtersformule’ (zie kader).

‘Ik beschouw mezelf als één van de gelukkigen’, zegt de jonge en ongebonden webspecialist Richard Mes (25). Hij kijkt uit naar de verhuizing. Voor hem waren geen eindeloze gesprekken bij het koffieapparaat nodig: hij voorzag op 10 oktober al dat zijn baan verplaatst zou worden, of ‘impacted’ was, zoals de organisatie het noemt. Mes houdt voor de afdeling corporate affairs alles bij wat er over Vodafone op het web wordt gezet: checkt communities, weblogs en fora, en speelt in op discussies die daar spelen. Dat kan hij in principe vanaf iedere locatie doen, maar bij het monitoren van al die online processen werkt hij nauw samen met partners. En die zitten in de Randstad. ‘Nu ontmoeten we elkaar vaak halverwege, bijvoorbeeld in Den Bosch, anders ben je drie uur onderweg.’ De afdeling die hij heeft helpen opzetten, is pas een half jaar oud en Mes heeft nog allerlei plannen.

Ook Soraya Cordoze (single, 42) is niet van plan haar baan op te geven. Ze werkt ruim elf jaar bij Vodafone en heeft zich van managementassistent opgewerkt tot channelspecialist bij marketing communicatie. ‘Ik heb me wel afgevraagd of ik me verloren ga voelen in de grote stad, maar gelukkig gaat het grootste gedeelte van mijn afdeling mee en hebben we steun aan elkaar.’ Bij Cardoze’s keuze heeft ook haar hobby een rol gespeeld: Afrikaanse percussie. ‘Dat leeft daar veel meer.’

Mes zoekt een appartement in de regio Utrecht: ‘Amsterdam is te druk en rumoerig’ en Cardoze heeft een koophuis in Watergraafsmeer op het oog. Vodafone geeft financiële ondersteuning: neemt de makelaar, de notaris, de verhuizing en een gedeelte van de inrichtingskosten voor zijn rekening. Wie binnen een straal van zestig kilometer van het kantoor gaat wonen, krijgt bovendien drie maanden brutosalaris netto uitgekeerd en wie de auto laat staan, krijgt een ov-jaarkaart eerste klas. ‘We wilden mensen echt een keuze bieden en niet het zo lastig maken dat we in feite al voor hen beslissen’, zegt Smits, die zelf ook meegaat naar Amsterdam: ‘Ik zit misschien in een iets andere prijscategorie dan de gemiddelde werknemer, maar ook ik word ongelukkig als ik zie wat ik in de omgeving van Amsterdam kan krijgen.’ Cardoze’s nieuwe woning komt pas in 2009 beschikbaar: voorlopig zal ze heen en weer pendelen, zoals veel van haar collega’s: ‘Eerst rustig kijken wat de leuke buurten zijn en dan pas beslissen.’ Ook Mes verwacht nog veel tijd in Maastricht door te brengen. ‘Ik kies nu voor mijn carrière, maar kan die toch combineren met m’n sociale leven in Maastricht? Ik zal in de weekenden wel vaak terugkomen.’

Hoofdkantoor Vodafone
Waar in 2010 het tweede Vodafone hoofdkantoor open moet gaan, ligt nu nog een bouwput. Tot die tijd wordt uitgeweken naar een kantoor bij station Sloterdijk. Maar eerst moet de organisatie nog het verlies van tweehonderd werknemers compenseren. Bovendien zijn er nog vijftig vacatures te vervullen die in Maastricht ook al openstonden. Daarvoor is grof geschut ingezet. Naast de bouwput, in het oude Post CS-gebouw naast het Centraal Station, is een speciaal Vodafone recruitment centre ingericht.

Marieke Linders moet als hoofd recruitment met haar team de klus gaan klaren. Naast controllers, juristen en secretaresses is er vooral behoefte aan marketing- en salesmedewerkers, pricing-specialisten en online-specialisten. De belangrijkste posten, tien senior managementposities, zijn vervuld met interne promoties van Vodafoners uit andere landen. De dertig middelmanagementfuncties verwacht Linders in mei rond te hebben. Aan de overige vacatures wordt hard gewerkt. Werven in Zuid-Limburg is niet hetzelfde als werven in de Randstad, merkt Linders: ‘In Limburg is Vodafone een A-merk. Hier hebben kandidaten rustig meerdere sollicitaties tegelijk lopen.’ De nieuwe wervingscampagne is toegespitst op de meer ‘bijdehante’ Randstad-werknemer, met teksten als ‘Salesspecialisten: schrijf alvast je ontslagbrief’ en ‘Management controllers: pak je spullen maar in’. Linders: ‘In Maastricht kan Vodafone zich langere sollicitatieprocedures veroorloven, maar de concurrentie in de Randstad dwingt tot snelle beslissingen. Een sollicitatiegesprek tussen vluchten op Schiphol door is geen probleem en de Maastrichtse managers komen regelmatig naar Amsterdam om gesprekken te voeren met potentiële kandidaten.’

Intussen wordt in Maastricht de verhuizing voorbereid. Voor zover mogelijk dragen de huidige werknemers hun werk alvast over aan hun plaatsvervangers. Om te voorkomen dat over een paar maanden met de tweehonderd werknemers ook een schat aan kennis de deur uitloopt, is de afdeling programme management ingeschakeld. Smits: ‘Die overlegt met de managers van alle afzonderlijke afdelingen en inventariseert welke kritische kennis daar aanwezig is.’ Een groot deel van die kennis wordt vastgelegd in zogenoemde kennismanagementsystemen.

De verhuizing trekt een zware wissel op de organisatie, werknemers staan extra onder druk en de tocht naar Amsterdam kost Vodafone niet alleen miljoenen euro’s, maar bovenal een hoop goede en loyale werknemers. Is dat het waard? Smits vindt van wel. ‘Limburg is mooi, maar wel het meest extreme puntje van Nederland.’ Maastricht is volgens hem gewoonweg te ver verwijderd van de Randstad. In meerdere opzichten. ‘De mobiele markt ontwikkelt snel. Vroeger draaide het om bellen en sms’en, nu verdienen we onze boterham ook met internet en zakelijke oplossingen. Vodafone ontwikkelt regelmatig nieuwe producten in overleg met klanten en even snel bij elkaar komen voor overleg is nu lastig.’ Vodafone is nu ook ver verwijderd van bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen waarbij mobiele producten een rol kunnen spelen, zoals de fileproblematiek, zegt Smits. En het westen loopt volgens hem bovendien voor met consumententrends: ‘Amsterdam is een echte media- en internetstad en dat werkt als een magneet voor nieuw talent: De jonge generatie, de internetgeneratie, die snapt hoe de laatste gadgets en telefoons werken, die heb ik nodig.’ Hij moet ze alleen nog vinden. En wel voor 1 september.